Overgewicht ontstaat bij een positieve energiebalans – wanneer het organisme dus meer calorieën opneemt dan het verbruiken kan. Onze stofwisseling is in het kader van de evolutie steeds meer ingesteld op ‘opslag’. Voeding medici schatten dat 75 procent van de mensen een ‘hamster’ in zich draagt, en daardoor geneigd is tot overgewicht. Zo ver komt het echter pas bij overvoeding of een gebrek aan beweging. Iedereen – werkelijk iedereen – kan afvallen, sommige mensen vinden dit alleen moeilijker dan andere.
Een negatieve energiebalans kun je bereiken door een lagere calorieën toevoer of een verhoogd calorieverbruik door beweging. In het ideale geval bestaat een gewichtsbeperkende therapie uit een aanpak van beide bouwstenen. Om het gewicht te verlagen is het ideaal dagelijks tussen de 1200 en 1800 kilocalorieën – afhankelijk van de energiebehoefte – toe te voeren. Algemeen kan gesteld worden dat een reductie van de energie aanbreng van ongeveer 600 kilocalorieën ideaal is om op een gezonde manier gewichtsdaling te krijgen. Uit studies is duidelijk gebleken dat een matige energietoevoer beperking betere effecten vertoont dan een ‘radicale kuur’. Totaal ongeschikt voor gezondheidsbewust afvallen zijn vasten, heilvasten en ieder soort crash dieet.
Ben ik te dik?
De omvang meten deprimeert net zoals dagelijks wegen en zegt weinig over het lichaam. Voor wie het precies wilt weten: laat een lichaamsveteanalyse doen bij een sportarts of een personal trainer. Op een speciale vetpercentage weegschaal en door de meting van de huidplooidikte meten kan het vetpercentage van het lichaam en dus ook het overgewicht vrij nauwkeurig worden vastgesteld. Mannen mogen ongeveer 18% lichaamsvet hebben, vrouwen mogen een lichaamsvet van ongeveer 25% hebben.
Weegschaal
De weegschaal is blind. Een weegschaal is slechts in staat het lichaamsgewicht in kilo’s uit te drukken. Dit zegt dus niets over de samenstelling van het lichaam. Daarbij blijft ook het onduidelijk of het lichaamsvet, water of spieren worden afgebouwd of opgebouwd.
Duurzaam gewicht kwijtraken
Alleen met voldoende eiwit kun je duurzaam gewicht verliezen. Het is bijzonder belangrijk dat het lichaam in het kader van de negatieve energiebalans zo weinig mogelijk lichaamseiwit, dus spieren, afbouwt. Spieren zijn de belangrijkste hoogoven in de stofwisseling. Als spiermassa wordt afgebouwd, daalt de energiebehoefte van je lichaam. Dan ontstaat het zogeheten jojo-effect en kom je na het dieet meteen weer aan – in het slechtste geval zelfs méér dan je voorheen bent afgevallen. De spieren kunnen alleen worden behouden wanneer ook in het kader van de gewichtsbeperking voldoende hoogwaardig eiwit wordt toegevoerd en dagelijks voldoende bewegen is ook aangewezen. Een gewichtsafname zonder dergelijke bewegingsprogramma leidt daarom minder gemakkelijk tot een duurzaam effect en is niet aan te bevelen.
Je hebt dagelijks 1 tot 1,2 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht nodig. Het is zinvol een uitgebalanceerd dieet te voorzien van voldoende hoogwaardige proteïnen. Dierlijke producten zoals mager vlees, magere melkproducten en vis zijn een belangrijk onderdeel van een goed uitgebalanceerd dieet. Als start van een dieet of om tussendoor een maaltijd te vervangen, kunnen de specifieke proteïne – of eiwitpreparaten gebruikt worden. Deze drankjes of maaltijden zijn eiwitrijk en bevatten bij voorkeur voldoende vitaminen en mineralen. Er zijn echter nogal wat onderlinge verschillen en de wetgeving hieromtrent is niet geheel duidelijk. Indien een dieet uitsluitend bestaat ui dergelijke preparaten is medische opvolging zeker aan te bevelen.